TamponadaAngiosarcoma, Medycyna
[ Pobierz całość w formacie PDF ]Chorzy trudni nietypowi/
Case reports
Tamponada serca wywołana mięsakiem naczyniowym
– czy należało wykonać zabieg kardiochirurgiczny?
Cardiac tamponade due to angiosarcoma – was surgical treatment necessary? A case report
Katarzyna Sośnik
1
, Jerzy Lewczuk
1
, Bartosz Ludwik
1
, Joanna Kowal
1
,
Bożena Sobkowicz
2
, Witold Gwoźdź
3
, Krzysztof Wrabec
1
1
Oddział Kardiologii, Wojewódzki Szpital Specjalistyczny, Wrocław
2
Klinika Kardiologii, Akademia Medyczna, Białystok
3
Oddział Kardiochirurgii, Dolnośląskie Centrum Chorób Serca MEDINET, Wrocław
Abstract
We present a case of a 49-year-old patient with cardiac tamponade due to haemopericardium. The decision to perform
surgery, although controversial, allowed to diagnose cardiac angiosarcoma with metastases to pericardium, vena cava superior
and pulmonary trunk. Consequently, chemiotherapy was instituted and was initially effective, however, the patient died 12
months later due to the progression of the disease.
Key words: angiosarcoma of the heart, surgical operation
Kardiol Pol 2006; 64: 1426-1427
Wstęp
Tamponada serca to stan bezpośredniego zagroże-
nia życia wymagający natychmiastowego odbarczenia,
a wśród wielu jej przyczyn wymienia się nowotwory.
Poniżej przedstawiamy opis chorej z tamponadą serca,
u której zabieg kardiochirurgiczny pozwolił na ustalenie
ścisłego rozpoznania, adekwatne leczenie i 12-miesięcz-
ne przeżycie.
klatki piersiowej) rozpoznano guz w rejonie tylnego śród-
piersia naciekający wiązkę naczyniową serca i osierdzie.
Zastosowano sterydo- i antybiotykoterapię, przy stałym
drenażu worka osierdziowego, nie uzyskano jednak spo-
dziewanego efektu leczniczego. Wobec powyższego wy-
sunięto tezę o celowości nawet częściowej resekcji mas
guzowatych serca i śródpiersia, czemu przeciwny był
(z uwagi na terminalny stan chorej) konsultujący torako-
chirurg, a na co po długich konsultacjach z zespołem zde-
cydował się kardiochirurg.
W trakcie operacji stwierdzono nacieki nowotworowe
osierdzia, żył płucnych, żyły czczej górnej, tętnicy płucnej
i śródpiersia tylnego. Zastosowano drenaż obu jam
opłucnowych i osierdzia oraz pobrano tkankę nowotwo-
rową do weryfikacji mikroskopowej. W skrawkach parafi-
nowych grubości 5 um, barwionych rutynowo i wybiórczo
(HE, srebrzenie wg Gomoriego) oraz immunohistoche-
micznie (czynnik F VIII (plus), melan A (minus)) rozpozna-
no
sarcoma angiogenes
(naczyniakomięsak) (Rycina 1.).
Opis przypadku
Urzędniczka w wieku 49 lat, która przed 10 laty była
operowana z powodu czerniaka złośliwego prawego ra-
mienia, została przyjęta na nasz Oddział we wstrząsie,
z objawami tamponady serca i z wysiękiem w obu jamach
opłucnowych. W ciągu kilku dni z worka osierdziowego
ewakuowano 1800 ml krwistego płynu, a z obu jam
opłucnowych łącznie 1700 ml płynu o charakterze przesię-
ku. Na podstawie badań diagnostycznych (echokardiogra-
fia, tomografia komputerowa i rezonans magnetyczny
Adres do korespondencji:
dr med. Katarzyna Sośnik, Oddział Kardiologii, Wojewódzki Szpital Specjalistyczny, ul. Kamieńskiego 73, 51-124 Wrocław,
tel.: +48 71 327 03 28, faks: +48 71 325 39 44, e-mail: lewczuk@wssk.wroc.pl
Praca wpłynęła: 13.03.2006. Zaakceptowana do druku: 20.03.2006.
Kardiologia Polska 2006; 64: 12
Tamponada serca wywołana mięsakiem naczyniowym – czy należało wykonać zabieg kardiochirurgiczny
1427
Dalsze leczenie kontynuowano w Dolnośląskim
Centrum Onkologii, gdzie w ciągu pół roku pacjentka
przebyła kilka cykli chemioterapii. Uzyskano remisję,
która pozwoliła chorej powrócić do pracy. Niestety,
po dalszych 6 mies. doszło do nawrotu choroby, które-
go nie udało się opanować. Zgon nastąpił poza szpita-
lem. Sekcji zwłok nie wykonano.
Omówienie
Pierwotne guzy serca występują wybitnie rzadko
i stanowią 0,01–0,035% rozpoznań autopsyjnych [1, 2].
Histologicznie najczęściej, bo w 70%, są to guzy łagod-
ne (śluzak), pozostałe to guzy złośliwe. Diagnostyka za-
równo guzów pierwotnych, jak i wtórnych serca jest
trudna [1, 3, 4]. Spośród pierwotnych guzów złośliwych
serca u osób dorosłych najczęściej występuje
angiosar-
coma
[3], który wywodzi się z angioblastów, a te z pier-
wotnej mezenchymy [1].
W przedstawionym przypadku, chora przyjęta zosta-
ła na nasz Oddział z objawami wstrząsu kardiogennego,
który starano się opanować leczeniem zachowawczym,
a przy braku poprawy postawiono podejrzenie, że może
on być wywołany wznową procesu nowotworowego,
na który cierpiała przed laty. Serce bowiem jest stosun-
kowo częstym miejscem przerzutów czerniaka [5].
Objawy podmiotowe i przedmiotowe guza serca są
mało specyficzne, zależą od lokalizacji nowotworu – za-
równo w samym sercu, jak i w klatce piersiowej – lub
jego przerzutów do narządów położonych wokół serca.
U chorego może więc występować niewyjaśniona inny-
mi przyczynami duszność spoczynkowa (38%), nawra-
cające zatory mózgowe (24%) [6], niewydolność lewo-
komorowa, sugerująca ciężkie zwężenie lewego ujścia
żylnego [7], duszność z krwiopluciem [2] oraz objawy
ciężkiej niewydolności prawokomorowej [1, 3].
W rozpoznaniu guza serca, podobnie jak w opisywa-
nym przez nas przypadku, pomocne są badanie echo-
kardiograficzne, tomografia komputerowa i rezonans
magnetyczny [8].
Leczeniem z wyboru guzów serca jest radykalny za-
bieg chirurgiczny. W opisanym przez Zawirską i wsp.
przypadku chorego po całkowitej resekcji złośliwego
naczyniakośródbłoniaka serca, w obserwacji rocznej nie
rejestrowano objawów wznowy [1]. Natomiast prowa-
dzony przez Yaymaci i wsp. chory z naczyniakomięsa-
kiem serca, leczony tylko zachowawczo, przeżył zaled-
wie 2 mies. od chwili ustalenia rozpoznania [9]. W pi-
śmiennictwie spotkaliśmy się z opisami przypadków
chorych, którzy z uwagi na stopień zaawansowania nie-
wydolności krążeniowo-oddechowej nie byli kwalifiko-
wani do zabiegu chirurgicznego, a rozpoznanie typu no-
wotworu ustalono w badaniu autopsyjnym [2, 3].
Rycina 1. Obraz histopatologiczny naczyniako-
mięsaka; hematoksylina i eozyna × 110. Widocz-
ne liczne drobne i większe naczynia krwionośne
z atypowym śródbłonkiem
W przedstawionym przypadku, wobec braku poprawy
w leczeniu zachowawczym, zdecydowano o leczeniu chi-
rurgicznym, licząc, że zabieg pozwoli na resekcję guza
oraz na postawienie ostatecznego rozpoznania histopa-
tologicznego. Rozległość zmian nowotworowych unie-
możliwiła usunięcie guza, pozwoliła jednak rozpoznać
u chorej drugi, pierwotny nowotwór, tym razem serca,
z już rozległymi przerzutami, i ukierunkować leczenie cy-
tostatyczne, po którym uzyskano remisję i powrót chorej
do aktywności społecznej i zawodowej przez kolejne
12 mies. Zabieg kardiochirurgiczny został przeprowadzony
dzięki determinacji zespołu prowadzącego, przy dyskwa-
lifikacji przez torakochirurgów. Był nie tylko zabiegiem
diagnostycznym, ale pośrednio stworzył również możli-
wość „dobrania” odpowiedniej chemioterapii, co było
szansą dla młodej kobiety na wydłużenie przeżycia.
Piśmiennictwo
1. Zawirska B, Rabczyński J. Primary malignant cardiac hemangio-
endothelioma – description of 2 cases.
Patol Pol
1983; 34: 421-8.
2. Amonkar GP, Deshpande JR. Cardiac angiosarcoma.
Cardiovasc
Pathol
2006; 15: 57-8.
3. Carpino F, Pezzoli F, Petrozza V, et al. Angiosarcoma of the heart:
structural and ultrastructural study.
Eur Rev Med Pharmacol
Sci
2005; 9: 231-40.
4. Reising C, Thieman K, Nuss F, et al. Primary cardiac angiosarcoma
with right coronary artery-to-pericardial fistula – a case report.
Angiology
1999; 50: 777-80.
5. Sośnik H, Szall R. Melanoma metastasizing to the myocardium.
Wiad Lek
1969; 22: 1783-6.
6. Piazza N, Chughtai T, Toledano K, et al. Primary cardiac tumours:
eighteen years of surgical experience on 21 patients.
Can J
Cardiol
2004; 20: 1443-8.
7. Engelen MA, Bruch C, Hoffmeier A, et al. Primary left atrial angio-
sarcoma mimicking severe mitral valve stenosis.
Heart
2005;
91: e27.
8. Brandt R, Arnold R, Bohle R, et al. Cardiac angiosarcoma: case
report and review of the literature.
Z Kardiol
2005; 94: 824-8.
9. Yaymaci B, Kirali K, Akdemir R, et al. Primary cardiac angiosarco-
ma.
Echocardiography
2001; 18: 609-11.
Kardiologia Polska 2006; 64: 12
[ Pobierz całość w formacie PDF ]