Trendy w oewiatowej produkcji i obrocie narkotykami, B.W, Kryminalistyka
[ Pobierz całość w formacie PDF ]Waldemar Krawczyk
Trendy w œwiatowej produkcji
i obrocie narkotykami
Narkotyki to jedno z najwiêkszych
zagro¿eñ dla rozwoju spo³eczeñstwa,
eliminuj¹ce z normalnego ¿ycia milio-
ny m³odych ludzi, a jednoczeœnie jed-
na z najbardziej dochodowych dzie-
dzin przestêpczej dzia³alnoœci. Pro-
dukcja narkotyków i handel nimi znaj-
duje siê na drugim miejscu pod
wzglêdem zysków – za handlem bro-
ni¹, a przed najbardziej dochodowym
legalnym biznesem, jakim jest pro-
dukcja samochodów.
O tym, jak wielkim zagro¿eniem
dla zdrowia i ¿ycia ludnoœci s¹ narko-
tyki, œwiadcz¹ dane mówi¹ce o licz-
bie osób, które mia³y kontakt z narko-
tykami (ryc. 1). Co trzeci mieszkaniec
Europy i Stanów Zjednoczonych pali³
marihuanê lub inny produkt konopi,
a wœród m³odzie¿y w wieku 15–16 lat
a¿ 40% mia³o przygodê z tym narko-
tykiem. Z roku na rok roœnie zagro¿e-
nie narkotykami syntetycznymi: s¹
one regularnie za¿ywane s¹ przez 40
milionów ludzi na œwiecie. Z badañ
statystycznych wynika, ¿e s¹ szcze-
gólnie popularne wœród ludzi m³o-
dych, z których co czwarty za¿ywa³
amfetaminê lub ecstasy. Po kokainê
siêga regularnie 13 mln ludzi, heroinê
za¿ywa 9 mln, a opium i morfinê – 13
mln ludzi. Liczby te œwiadcz¹ o tym,
jak wielkie istnieje zapotrzebowanie
na narkotyki i jak potê¿nym przemy-
s³em jest ich produkcja i dystrybucja.
Nie mo¿na dok³adnie okreœliæ, ile
narkotyków jest produkowanych
w skali globalnej w ci¹gu roku. Mo¿li-
we jest jedynie oszacowanie tych
wielkoœci (tab. 1) na podstawie konfi-
skat (tab. 2) dokonywanych przez si-
³y antynarkotykowe oraz liczby osób
uzale¿nionych i ich zapotrzebowania
na narkotyki.
Zachêt¹ do nielegalnej dzia³alno-
œci jest na ogó³ osi¹gany zysk.
W przypadku narkotyków obroty i zy-
ski z nimi zwi¹zane mo¿na oszaco-
waæ na podstawie wartoœci konfiskat
(tab. 3).
Tabela 1
Szacunkowa globalna
produkcja narkotyków w roku 2004
Estimation of global production
of drugs in 2004
Rodzaj
Roczna
narkotyku
produkcja w tonach
Liœcie koki
244 200
Kokaina
687
Opium
4 850
Heroina
495
Konopie
98 000
Haszysz
2 760
Narkotyki syntetyczne
520
Tabela 2
Konfiskaty narkotyków na œwiecie
World drug seizures
Rodzaj narkotyku
1995 r.
2000 r.
2004 r.
Heroina
44 tony
78 ton
99 ton
Kokaina
300 ton
371 ton
590 ton
Konopie
3209 ton
4672 ton
6264 ton
Narkotyki syntetyczne
8 ton
46 ton
26 ton
Tabela 3
40
Szacunkowa wartoϾ
skonfiskowanych narkotyków
w 2004 r. – obrót hurtowy
Estimated value of seized drugs in 2004
– wholesale turnover
35
30
25
20
Sumaryczny
15-16 lat
15
Rodzaj narkotyku
WartoϾ
w mld dolarów
10
5
0
Heroina
1,6
Konopie Amf/Met Ecstasy Kokaina Heroina
Kokaina
5,5
Konopie
2,2
Amfetamina/metamfetamina
1,5
Ryc. 1. Zagro¿enie poszczególnymi narkotykami [% populacji w USA i Europie]
Fig. 1. Threat of specific drugs [% population in U.S. and Europe]
Tabletki ecstasy
1,5
PROBLEMY KRYMINALISTYKI 254/06
5
£¹cznie wartoœæ narkotyków skon-
fiskowanych w 2004 r. wynosi³a po-
nad 12 mld USD. Bior¹c pod uwagê
fakt, ¿e konfiskuje siê od 5 do 10%
narkotyków znajduj¹cych siê w rze-
czywistoœci na rynku, mo¿na przyj¹æ,
¿e ich wartoœæ w globalnym obrocie
mo¿e wynosiæ nawet 200 mld USD.
(to jest 5 razy wiêcej ni¿ wynosi bu-
d¿et Polski). Zyski osi¹gane na tym
rynku s¹ olbrzymie i wynosz¹ od
100–300 USD. za ka¿dego zainwe-
stowanego dolara w narkotyki synte-
tyczne do 1000 USD. za dolara zain-
westowanego w heroinê i kokainê.
Przedstawione wy¿ej dane poka-
zuj¹, jak potê¿ny jest rynek narkoty-
kowy. Z jednej strony narkotyki s¹
niebezpieczne dla dziesi¹tków milio-
nów ludzi na œwiecie, z drugiej –
tworz¹ ogromny rynek finansowy
i mog¹ stanowiæ zagro¿enie dla sta-
bilnoœci ekonomicznej poszczegól-
nych pañstw czy nawet ca³ych rejo-
nów œwiata.
Obecnie heroina pochodzi g³ów-
nie z trzech obszarów Ÿród³owych:
1. Azji Po³udniowo-Zachodniej:
Afganistan (80% œwiatowej produk-
cji), Pakistan
2. Azji Po³udniowo-Wschodniej:
Myanmar (Birma), Laos, Tajlandia,
Wietnam
3. Ameryki £aciñskiej: Kolumbia,
Meksyk
roinê. Pod koniec lat 90. oko³o 90%
heroiny na rynku europejskim pocho-
dzi³o z Afganistanu. Sytuacja taka
spowodowa³a znaczny spadek cen
heroiny i opium. W roku 2000 pod na-
ciskiem opinii miêdzynarodowej,
a byæ mo¿e równie¿ w celu zabloko-
wania spadku cen, Talibowie ograni-
czyli produkcjê opium o 30% w sto-
sunku do roku 1999, a w roku 2001 –
o 90%. Ograniczenia te nie spowodo-
a
b
Ryc. 2. Opium (a) i jego zbiór (b)
Fig. 2. Opium (a) and poppy harvest (b)
W ka¿dym z trzech podstawowych
rejonów produkcji heroiny stosuje siê
nieco inn¹ technologiê jej otrzymywa-
nia. Z tego wzglêdu ró¿ni siê ona czy-
stoœci¹ i wygl¹dem. Najczystsza po-
chodzi z Azji Po³udniowo-Wschodniej
(powy¿ej 90%) i ma postaæ bia³ego
lub jasnobe¿owego proszku. Heroina
z obszaru Azji Po³udniowo-Zacho-
dniej i Kolumbii ma czystoϾ w zakre-
sie 60–70% i jest proszkiem koloru
be¿owego lub jasnobr¹zowego. He-
roina meksykañska ma czystoœæ rzê-
du 30–40% i jest br¹zowym prosz-
kiem lub mazist¹ substancj¹ przypo-
minaj¹c¹ opium.
wa³y jednak znacznego spadku poda-
¿y heroiny, gdy¿ jednoczeœnie zaczê-
to wykorzystywaæ zapasy opium na-
gromadzone w latach 90. Sytuacja
w Afganistanie zmieni³a siê diametral-
nie po ataku terrorystycznym na
World Trade Center z 11 wrzeœnia
2001 r. W odpowiedzi na ten atak
7 paŸdziernika 2001 r. rozpoczê³a siê
akcja militarna przeciwko Talibom i Al
Kaidzie. Spowodowa³o to pewne
utrudnienia w przemycie i produkcji
heroiny, ale z drugiej strony na tere-
nach wyzwolonych z w³adzy Talibów
miejscowi rolnicy rozpoczêli masowy
wysiew maku, czego efektem by³
zbiór opium w kwietniu i maju 2002 r.
Uprawy maku objê³y oko³o 80 000 ha,
a zbiory opium by³y na poziomie roku
2000 (3400 ton) (ryc. 3).
Efektem przemian w Afganistanie
by³o zmniejszenie dostaw heroiny do
Europy na prze³omie lat 2001/2002
oraz wzrost jej ceny. Jednak ju¿
w maju 2002 r. sytuacja wróci³a do
normy, a nielegalne dostawy z Afga-
nistanu zosta³y wznowione, mimo ¿e
nowe w³adze afgañskie oficjalnie za-
broni³y produkcji opium. Obecnie
Afganistan dostarcza oko³o 90%
œwiatowej produkcji opium (ryc. 4).
W Afganistanie wytwarza siê oko-
³o 4200 ton opium, które w znacznej
Opium i heroina
Heroina jest narkotykiem pó³syn-
tetycznym, otrzymywanym w proce-
sie acetylowania morfiny wyodrêb-
nionej z opium. Opium jest zdefinio-
wane jako wysuszone na powietrzu
mleczko zebrane z naciêtych makó-
wek Papaver somniferum. Otrzymuje
siê je przez naciêcie zielonych jesz-
cze makówek po up³ywie oko³o
10 dni od opadniêcia kwiatów (ryc. 2).
Z makówek wyp³ywa mleczna ciecz,
która pod wp³ywem powietrza utlenia
siê i przybiera brunatn¹ barwê. Pro-
dukt ten jest zeskrobywany specjal-
nymi no¿ami i formowany w porcje.
Zbiór z jednej plantacji jest prowa-
dzony oko³o 2 tygodni, a z jednej ma-
kówki jednorazowo zbiera siê oko³o
0,1 g opium. Nielegalny proces pro-
dukcji heroiny z opium sk³ada siê
z trzech etapów:
1. Ekstrakcji (wydzielenia) morfiny
z opium i oczyszczenia morfiny
2. Przetworzenie morfiny w hero-
inê (acetylowanie) z wykorzystaniem
bezwodnika kwasu octowego
3. Oczyszczenie heroiny i ewentu-
alne przeprowadzenie jej w sól (chlo-
rowodorek).
Produkcja opium
Najwiêkszym producentem opium
jest Afganistan. Na rynek narkotyko-
wy szczególny wp³yw mia³a sytuacja
polityczna w tym kraju. Po zakoñcze-
niu wojny ze Zwi¹zkiem Radzieckim
Afganistan sta³ siê g³ównym produ-
centem opium na œwiecie. Rekordo-
w¹ produkcjê osi¹gniêto w roku 1999,
kiedy to na terenach kontrolowanych
przez Talibów uzyskano 4565 ton
opium, co stanowi³o 79% œwiatowej
produkcji. Tylko w pó³nocnej czêœci
Afganistanu dzia³a³o ponad 400 fa-
bryk przetwarzaj¹cych opium na he-
6
PROBLEMY KRYMINALISTYKI 254/06
5000
kie iloœci s¹ przemycane drog¹ lotni-
cz¹ w baga¿ach lub przez tzw. po³y-
kaczy (najczêœciej kobiety, przemy-
caj¹ce w ¿o³¹dku nawet do 500 g he-
roiny).
G³ównymi organizatorami przemy-
tu heroiny do Europy s¹ grupy prze-
stêpcze, najczêœciej tureckie i albañ-
skie. Te ostatnie s¹ szczególnie ak-
tywne w Szwajcarii, Skandynawii
i pañstwach ba³kañskich. Nale¿y
podkreœliæ, ¿e grupy albañskie naj-
szybciej siê rozwijaj¹ i zatrudniaj¹
4000
3000
2000
1000
0
1990 1992 1994 1996 1998 2000 2002 2004
Ryc. 3. Produkcja opium w Afganistanie
Fig. 3. Production of opium in Afganistan
600
Reszta Świata
6%
56
85
500
73
110
120
Myanmar
8%
99
400
69
58
74
83
300
Heroina skonf iskow ana
Heroina na rynku
506
492
409
Afganistan
86%
200
376
378
360
370
366
367
375
76
100
83
0
Ryc. 4. Udzia³ poszczególnych regionów œwiata
w produkcji opium [%]
Fig. 4. World regions: percentage share of opium
production
Ryc. 5. Produkcja heroiny [t]
Fig. 5. Production of heroin [t]
czêœci przetwarzane jest w bardzo
wysokiej jakoœci heroinê. W Myan-
marze wytwarza siê 370 ton (w ca³ej
Azji Po³udniowo-Wschodniej 413
ton), a w Kolumbii i Meksyku oko³o
140 ton opium.
Produkcja, przemyt i konfiskaty
heroiny
Produkcja heroiny od 1994 r.
utrzymuje siê na poziomie od
400–500 ton. Wyj¹tkiem by³ rok 1994
i 1999, gdy produkcja ta zbli¿y³a siê
do 600 ton. W roku 2001 na skutek
drastycznych ograniczeñ wprowa-
dzonych przez Talibów w Afganista-
nie produkcja heroiny spad³a do po-
ziomu 160 ton. Po wojnie USA z Tali-
bami produkcja heroiny wróci³a do
poziomu z lat 90. (ryc. 5). Warto pod-
kreœliæ, ¿e policja i inne s³u¿by anty-
narkotykowe konfiskuj¹ co roku oko³o
20% œwiatowej produkcji heroiny.
Ryc. 6. G³ówne szlaki przemytnicze heroiny z Afganistanu (Ÿród³o: World Drug Report 2005, UNODC)
Fig. 6. Major trafficking routes from Afganistan (source: World Drug Report 2005, UNODC)
z nich prowadzi ze wschodu na za-
chód z wykorzystaniem drogi mor-
skiej (statki, ³odzie) lub l¹dowej (po-
ci¹gi, autobusy, samochody osobowe
i ciê¿arowe). Heroina przemycana
jest równie¿ drog¹ pó³nocn¹ przez
republiki azjatyckie i Rosjê. Niewiel-
wielu kurierów z pañstw Europy Za-
chodniej i Œrodkowej (Bu³garów, Po-
laków, Niemców i Czechów).
Szacuje siê, ¿e oko³o 80% heroiny
trafia do Europy szlakiem ba³kañskim
poprzez republiki by³ej Jugos³awii.
Droga ta by³a najpopularniejsza do
Przemyt heroiny
G³ówne szlaki przemytnicze hero-
iny ilustruje rycina 6. Wiêkszoœæ
PROBLEMY KRYMINALISTYKI 254/06
7
roku 1996, kiedy to wybuch wojny na
Ba³kanach spowodowa³ koniecznoœæ
znalezienia innych szlaków przemyt-
niczych. Po zakoñczeniu wojny w ro-
ku 1999 wróci³a popularnoœæ tego
szlaku heroiny z Azji Po³udniowo-
-Zachodniej do Europy. Do przemytu
drog¹ ba³kañsk¹ wykorzystywane s¹
tiry oraz inne ciê¿arówki, a tak¿e sa-
mochody prywatne. Niewielkie iloœci
heroiny przemycane s¹ drog¹ lotni-
cz¹. G³ównymi odbiorcami heroiny
przemycanej szlakiem ba³kañskim s¹
pañstwa UE, w których jest od 0,5 do
1 miliona osób uzale¿nionych. Od kil-
ku lat powiêksza siê równie¿ rynek
konsumentów w Europie Wschodniej
i Œrodkowej (ryc. 7).
wo-Wschodniej (68%). Reszta po-
chodzi³a z Azji Po³udniowo-Zacho-
dniej (9%), Kolumbii (15%) i Meksyku
(8%). W roku 1995 nast¹pi³a gwa³-
towna zmiana, w wyniku której g³ów-
nym Ÿród³em heroiny w USA sta³a siê
Ameryka Po³udniowa (powy¿ej 65%).
Zmiana Ÿróde³ zaopatrzenia spowo-
dowa³a, ¿e heroina pochodz¹ca z ob-
szaru Azji Po³udniowo-Wschodniej
przemycana jest drog¹ morsk¹
przede wszystkim do Australii i Oce-
anii. Region ten stanowi równie¿ Ÿró-
d³o zaopatrzenia dla pañstw wschod-
nioazjatyckich (Japonia, Korea, Taj-
landia, Chiny). Jednoczeœnie jego
udzia³ w œwiatowej produkcji heroiny
zmniejszy³ siê do kilku procent.
Krzewy koka i jego produkty
Krzewy koka Erythroxylum coca
lub Erythroxylum novogranatense
uprawiane s¹ w Ameryce Po³udnio-
wej (ryc. 9). Na pocz¹tku lat 90. ubie-
g³ego stulecia najwiêksze uprawy
koki znajdowa³y siê w Peru, drugie
miejsce zajmowa³a Boliwia, a trzecie
Kolumbia. Na prze³omie wieku sytu-
acja siê zmieni³a: najwiêksze uprawy
krzewów koki znalaz³y siê w Kolum-
bii, drugie miejsce zajmuje Peru,
a trzecie Boliwia. W Boliwii i Peru
uprawy s¹ zarówno legalne, jak i nie-
legalne, natomiast w Kolumbii jedy-
nie nielegalne. Liœcie Erythroxylum
coca s¹ naturalnym Ÿród³em kokainy,
25000
20000
15000
10000
UE
Europa
5000
0
1999
2000
2001
2002
2003
2004
Ryc. 7. Konfiskaty heroiny w UE i ca³ej Europie [kg]
Fig. 7. Heroin seizures in EU and whole Europe [kg]
Ryc. 8. Konfiskaty heroiny w Polsce [kg]
Fig. 8. Heroin seizures in Poland [kg]
Na podstawie konfiskat heroiny
w UE mo¿na stwierdziæ, ¿e rynek
ten jest ustabilizowany, z niewielk¹
tendencj¹ spadkow¹, a konfiskaty
w ca³ej Europie maj¹ wyraŸn¹ ten-
dencjê wzrostow¹. Na tak¹ sytu-
acjê szczególnie du¿y wp³yw ma
szybki wzrost konfiskat heroiny
w Rosji.
W Polsce konfiskowane s¹ nie-
wielkie iloœci heroiny, g³ównie
w tranzycie (ryc. 8).
Coraz wiêkszego znaczenia na-
biera przemyt heroiny do Europy po-
przez republiki azjatyckie (Kazach-
stan, Uzbekistan, Kirgistan, Turkme-
nistan i Tad¿ykistan) i Rosjê. Ponad
20% afgañskiej heroiny i opium jest
transportowane t¹ drog¹.
Jednym z g³ównych odbiorców
heroiny s¹ Stany Zjednoczone. Do
roku 1995 g³ównym Ÿród³em heroiny
dla USA by³y pañstwa Azji Po³udnio-
Ryc. 9. Od krzewów koki do kokainy
(uprawa koki, przerób liœci koki, ko-
kaina)
Fig. 9. Stages of cocaine production
(cultivation, processing, ready
product)
8
PROBLEMY KRYMINALISTYKI 254/06
której zawartoœæ zmienia siê w grani-
cach od 0,1% do 1,5% i zale¿y w du-
¿ej mierze od klimatu i wysokoœci,
z jakich pochodz¹ roœliny. Uprawy s¹
prowadzone w klimacie tropikalnym
na zboczach Andów na wysokoœci od
550 do 1600 m n.p.m. (im wiêksza
wysokoœæ, tym wiêcej jest kokainy
w liœciach roœlin).
produkcja kokainy ustabilizowa³a siê
na poziomie oko³o 680 ton.
Struktura konfiskat pokazuje, ¿e
w pañstwach Ameryki Œrodkowej za-
sz³y powa¿ne zmiany polityczne,
ekonomiczne i kulturowe, powoduj¹-
ce nasilenie walki z narkotykami.
Nasilona polityka antynarkotykowa
(realizowana zw³aszcza w Peru) po-
woduje, ¿e producenci i przemytnicy
szukaj¹ nowych miejsc produkcji i no-
wych szlaków transportowych. Po-
szukuj¹ równie¿ nowych technologii
produkcji kokainy zmierzaj¹cych do
zwiêkszenia wydajnoœci oraz bardziej
efektywnego wykorzystania chemika-
liów. W ostatnim czasie obserwowa-
ne s¹ nawet próby recyklingu roz-
puszczalników. Zmiany te zosta³y wy-
muszone przez œcis³¹ kontrolê impor-
towo-eksportow¹ najwa¿niejszych
chemikaliów sto-
sowanych do pro-
dukcji kokainy.
k³adem mo¿e tu byæ wykorzystywa-
nie heroinowego szlaku ba³kañskie-
go albo drogi lotniczej przez Mo-
skwê lub Warszawê. Obserwowane
jest równie¿ tworzenie siê miêdzy-
narodowych grup przemytników,
kontroluj¹cych poszczególne etapy
przemytu kokainy. W ostatnim cza-
sie nasili³a siê dzia³alnoœæ grup ni-
geryjskich i albañskich w organizo-
waniu przemytu i dystrybucji w Euro-
pie. Dzia³alnoœæ grup nigeryjskich
spowodowa³a równie¿ wzrost zna-
czenia pañstw afrykañskich jako
miejsc tranzytowych na drodze ko-
kainy z Ameryki Po³udniowej do Eu-
ropy.
Szacuje siê, ¿e 60% kokainy wy-
produkowanej w Boliwii, Peru i Ko-
lumbii jest wywo¿onych z Ameryki
Po³udniowej przez Karaiby. Kokaina
przemycana jest zarówno drog¹ mor-
sk¹, jak i powietrzn¹, z wykorzysta-
niem statków towarowych, jachtów,
³odzi rybackich i rekreacyjnych, a tak-
¿e na pok³adach samolotów zbudo-
wanych specjalnie do przemytu nar-
kotyków. Czêœæ kokainy jest przemy-
cana do Stanów Zjednoczonych dro-
g¹ l¹dow¹ poprzez Meksyk.
W ostatnich latach roœnie spo¿ycie
kokainy w Europie. Z roku na rok
zwiêkszaj¹ siê równie¿ konfiskaty te-
go narkotyku (ryc. 12).
W Polsce kokaina jest narkoty-
kiem ma³o popularnym, prawdopo-
dobnie z powodu wysokich cen. Pol-
ska jest jednak krajem tranzytowym,
zw³aszcza jeœli chodzi o drogê lotni-
cz¹.
Kokaina
Kokaina jest naturalnym alkalo-
idem tropanowym, otrzymywanym
przez ekstrakcjê liœci Erythroxylum
coca lub Erythroxylum novogranaten-
se. Na rynku narkotykowym spotyka-
na jest równie¿ kokaina syntetyczna,
otrzymywana przez hydrolizê alkalo-
idów tropanowych i nastêpnie przez
sekwencjê syntez chemicznych.
1000
900
800
700
Przemyt kokainy
600
Peru
Kolumbia
Boliwia
500
400
Najwa¿niejsze
drogi przemytu
kokainy ilustruje
rycina 11. G³ów-
nymi odbiorcami
kokainy z Amery-
ki Po³udniowej s¹
Stany Zjednoczo-
ne oraz Europa Zachodnia, poza tym
kokaina jest popularna równie¿ w Au-
stralii i Japonii. Przemyca siê j¹
przede wszystkim drog¹ morsk¹ oraz
powietrzn¹.
W przemycie
kokainy do Euro-
py du¿¹ rolê od-
grywaj¹ grupy
przestêpcze z Eu-
ropy Wschodniej
i Po³udniowej.
Najwiêkszym od-
biorc¹ s¹ jednak
pañstwa Europy
Zachodniej. Nowe
organizacje prze-
stêpcze, aby za-
spokoiæ popyt na
kokainê, wykorzy-
stuj¹ nowe szlaki
dystrybucji. Przy-
300
200
100
0
Ryc. 10. Œwiatowa produkcja kokainy [t]
Fig. 10. World production of cocaine [t]
W nielegalnych wytwórniach koka-
inê otrzymuje siê z liœci koka w trzech
etapach. Pierwszy polega na ekstrak-
cji (wymyciu) kokainy z liœci koki roz-
puszczalnikami organicznymi (naj-
czêœciej jest to nafta) i otrzymaniu tak
zwanej pasty kokainowej. Drugi pole-
ga na oczyszczeniu pasty kokainowej
za pomoc¹ nadmanganianu potasu
lub wody utlenionej. Trzeci etap to
krystalizacja kokainy w postaci chlo-
rowodorku (bia³y krystaliczny proszek
stanowi¹cy koñcowy produkt). Do
otrzymania 1 kilograma kokainy zu-
¿ywa siê od 150–400 kg liœci.
Najwiêkszymi producentami koka-
iny s¹ Kolumbia, Boliwia i Peru
(ryc. 10). W roku 1999 w tych trzech
pañstwach wyprodukowano ponad
900 ton kokainy, z czego oko³o 380
ton zosta³o skonfiskowane przez si³y
antynarkotykowe. W ostatnich latach
Ryc. 11. Przemyt kokainy
Fig. 11. Cocaine trafficking routes
PROBLEMY KRYMINALISTYKI 254/06
9
[ Pobierz całość w formacie PDF ]