Tatry jako przykład gór o krajobrazie alpejskim, 0000 FOLDER NR 1 MATERIAŁY PDF POJEDYŃCZO
[ Pobierz całość w formacie PDF ]//-->Tatry jako przykład gór o krajobrazie alpejskimTatry są najwyższym masywem górskim w centralnej części Karpat Zachodnich. Położone są na granicy polsko-słowackiej i ciągną się na długości 56 km. Ograniczają je: od strony wschodniej Magura Spiska (pomiędzy nią a Tatramiznajduje się Przełęcz Dziarska), od strony zachodniej Hale Orawsko-Liptowskie (oddziela je od Tatr Przełęcz Huciańska),od strony północnej Rów Podtatrzański i nisko położonaKotlinaOrawsko- Podhalańska, zaś od strony południowejKotlina Liptowsko-Spiska. Najwyższym szczytem Tatr jestGerlacho wysokości 2655 m n.p.m. natomiast nieco niższeod niego Rysy, osiągające wysokość 2499 m n.p.m., stanowią najwyższy szczyt Polski.Budowa geologiczna Tatr cechuje się dużą złożonością odzwierciedlającą złożoną przeszłość geologiczną tego obszaru.Powstałe tu utwory osadowe uległy sfałdowaniu i wypiętrzeniu na przełomie mezozoiku i kenozoiku podczasorogenezy alpejskiej.Tatrycechuje budowa pasowa. Podstawę Tatr stanowi trzon krystaliczny pochodzeniakarbońskiego, który po stronie wschodniej budują granitoidy a po stronie zachodniej skały metamorficzne. Obszary,które nie są przykryte płaszczowinami nasuniętymi tutaj z północy odznaczają się największymi wysokościamibezwzględnymi i względnymi a także ostrymi graniami i strzelistymi szczytami, które stromymi stokami, przyjmującymiczęsto postać prawie pionowych ścian, opadają ku wciosowym dolinom. Krajobraz tatrzański posiada również wieleelementów rzeźby polodowcowej, które przyjmują postać karów, cyrków, żłobów lodowcowych oraz dolin U-kształtnych. Zagłębienia powstałe wskutek erozyjnej działalności lodowców górskich wypełniły się wodą tworzącjeziora tatrzańskie takie jak Morskie Oko, Wielki Staw czy Czarny Staw. Progi wyerodowane przez lodowce zajętesą obecnie przez wodospady np. Siklawa, Wodogrzmoty Mickiewicza. Na północy masyw pokryty jest mezozoicznymiskałami osadowymi tzw. serii wierchowych (wapieniami, dolomitami, marglami, kwarcytami i innymi). W tej częściwysokości bezwzględna są mniejsze (Krzesanica 2122 m n.p.m.) i często występują zjawiska krasowe (jaskinie, dolinykrasowe). Charakteryzuje się ona również przewagą spływu podziemnego nad powierzchniowym. Południowa częśćmasywu tatrzańskiego ma charakter krystaliczny odznaczający się rzeźbą wysokogórską. Możemy tutaj wyróżnić TatryWysokie (po stronie wschodniej) i Tatry Zachodnie. W masywie tatrzańskim zaznacza się również niższa, średniogórskaczęść reglowa, którą budują mezozoiczne skały w postaci dolomitów, łupków, wapieni i piaskowców. Przecinająją tranzytowe doliny stanowiące połączenie pomiędzy wyższą częścią Tatr a ich przedpolem. Na wschodzie seriereglowe są wyższe i tworzą TatryBielskie.Tatry jako góry wysokie odznaczają się piętrowym zróżnicowaniem większości elementów środowiska- mowa tu oklimacie, glebach, roślinności i świecie zwierzęcym.Roślinność leśna zajmuje piętra reglowe (dolne i górne) sięgające do ok. 1550 m n.p.m. Wyżej, do ok. 1850 m n.p.m.,rozciąga się piętro kosodrzewiny a jeszcze wyżej znajduje się piętro alpejskie sięgające do 2200 m n.p.m. Najwyższepartie gór zajmuje piętro subniwalne. Duże bogactwo flory (ok. 1800 roślin naczyniowych) w tym regionie sprawia,że stanowi on pod tym względem jeden z najważniejszych regionów w Polsce.Świat zwierząt w Tatrach jest równie bogaty i różnorodny jak świat roślin. Charakterystyczne zwierzęta dla Tatrto kozice i świstaki stanowiącesymbolTatrzańskiego Parku Narodowego oraz rzadko występujące w naszym krajuniedźwiedzie brunatne i rysie. Występują tutaj również pospolicie spotykane w Polsce zwierzęta takie jak jelenie,sarny, dziki czy żbiki. Bogata jest tutaj równieżpopulacjaptaków np. orły przednie, siwarniki, płochacze, pomurniki,cietrzewie, głuszce czy puchacz.Na terenie Tatr został utworzony Tatrzański Park Narodowy - w 1949 roku na obszarze Słowacji a w 1955 roku równieżw polskiej części masywu. Za główne problemy władz parku uznaje się konflikt między ochroną zasobówprzyrodniczych Tatr a funkcją turystyczna tego obszaru (również narciarstwem) oraz po stronie polskiej problemy są znieuregulowanymi stosunkami własnościowymi.W dawnych czasach (do ok. 1880 roku) na obszarze Tatr eksploatowane były na dużą skalę kruszce w postaci miedzi,srebra i złota a w późniejszym czasie również żelaza. Od wieków obszar Tatr wykorzystywany jest przez intensywnepasterstwo, które zostało jednak znacznie zredukowane w II połowie XX w. Przepiękne krajobrazy tatrzańskieprzyciągają co roku rzesze turystów, co sprawia, że Tatry postrzegane są również jako ważny region turystycznew Europie Środkowej. Uprawiana jest tutaj głównieturystykapiesza, kwalifikowana, taternictwo, taternictwojaskiniowe, narciarstwo oraz wiele innych. Głównymi ośrodkami turystycznymi w tym regionie są: Zakopanei Bukowina Tatrzańska na terenie Polski oraz Smokowce, SzczyrbskieJezioroi Tatrzańska Łomnica na terenie Słowacji.Tatry miały również duży wpływ na kulturę zarówno polską jak i słowacką. Zachwycali się nimi poeci, prozaicy, malarzei kompozytorzy, dla których często były one inspiracją. Nazwa "Tatry" jest różnie tłumaczona, ale najprawdopodobniejjest ona związana z góralskim słowem "tatry", które oznacza skały. Określenia tego używano na Huculszczyźnie,na Spiszu i w Beskidzie Śląskim jeszcze na początku XX w. W dokumentacji nazwa ta spotykana jest po raz pierwszyw 1086 roku jako Tritri a dokumentem tym jestprzywilejcesarza Henryka IV dla biskupstwa praskiego. Czeskikronikarz Kosmas (XII w.) używał natomiast nazwy Tatri. Źródła węgierski z XII-XIV w. podają natomiast następująceokreślenia tego obszaru: Turtur, Turtul, Tortol, Alpes Tatrarum. Polskie źródła od 1255 roku podają nazwę Tatry.Object 1 [ Pobierz całość w formacie PDF ]