Tadeusz Kruszyński - Dzieje sztuki starochrześcijańskiej (1914),
[ Pobierz całość w formacie PDF ]//-->KS. DR. TADEUSZ KRUSZYŃSKI.DZIEJE SZTUKISTAROCHRZEŚCIJAŃSKIEJKRAKÓWNAKŁADEM KSIĘGARNI j. CZERNECKIEGO W WIELICZCE.Składam na tem miejscu Wszystkim, którzy mi byli pomocni w niniejszej pracy serdeczne podziękowanie, a zwłaszcza:Zarządowi Zbiorów i Biblioteki Watykańskiej za udzielenie pozwolenia czynienia zdjęć.Sekretaryatowi Papieskiej Komisyi Archeologicznej za udzieleniepozwolenia czynienia zdjęć w katakombach, a sekretarzowi R. bar. Kanz-lerowi za udzielenie własnych zdjęć.O. O. Benedyktynom w Pradze, Monachium, Bayronie, Augsburgui Rzymie za gościnność i udzielenie wstępu do bibliotek, a zwłaszcza Opatowi klasztoru Sw. Pawła za murami Rzymu za pozwolenie czynienia zdjęćz Biblii św. Pawła.Kustoszowi domu O. O. Pasyonistów u św. Jana i Pawła w RzymieLambertowi de la Très Ste. Vierge, za użyczenie zdjęć i wyczerpującewskazówki.Bibliotekarzowi Arcybiskupiemu w Ravennie za udzielenie wstępudo zbiorów i pozwolenie czynienia zdjęć.Zarządowi Palatynu i Forum Romanum za udzielenie pozwoleniaczynienia zdjęć.Zarządom bibliotek rządowych w Rzymie: Sw. Łukasza, Wiktora,Emanuela i Casanateńskiej za wielką usłużność.Prof. A. Gioseffiemu w Parenzo za udzielenie wyczerpujących objaśnień o najnowszych odkryciach w tamtejszej bazylice.W. Panu T. Rżący, współwłaścicielowi Zakładu reprodukcyi fototechnicznej T. Jabłońskiego w Krakowie, za wykonanie w Ravennie barwnych zdjęć fotograficznych.Autor.FRESK U ŚW. KALIKSTA Z III. W.„Kto zna nieco głębiej ducha chrystyanizmu, ten postawi a prioritwierdzenie, że Kościół musiał już u swej kolebki otoczyć się sztukamipięknemi. Wszak on czcicielem i krzewicielem prawdziwego piękna, a stądmiędzy nim a sztuką związek jest naturalnym, konieczny. Dlań artykułembyła prawda, że pierwszym artystą jest Bóg, architekt i malarz, co takpięknie urządził wszechświat pod miarą liczbą i wagą. On uczył, że tenMistrz zawsze gotowy przelać na stworzenie swoje promienie chwały, jemujedynie należnej, wyjawił bezpośrednio ludzkości tajemnice architektury,kiedy Mojżeszowi podał plan do pierwszej świątyni — i że tyle razy odsłaniatajemnice sztuki, ilekroć wlewa w dusze wybrańców te wyjątkow.e chariz-mata: głębokie poczucie piękna, potrzebę i siłę naśladowania twórczejpotęgi bożej, przez danie bytu arcydziełom farby lub rzeźby“, tak wyrażasię ks. dr. J. Bilczewski w swej „Archeologii chrześcijańskiej“1).Można spotkać się ze zdaniem, że Chrześcijaństwo sprowadziło upadek sztuk, które za czasów rzymskich były w rozkwicie, a wiara szerzonaprzez ubogich rybaków, wyznawana przez ludzi z niższych stanów, podkopała i zniszczyła świetny grecko-rzymski dorobek. Zdania podobne mogąpochodzić jedynie od ludzi zupełnie nieświadomych rzeczy. Sztuka grecko-rzymska wzniosła się na szczyt we wieku II. po Chr. za Trajana i Hadryana,jak to widzimy na pompejańskich i rzymskich zabytkach z tych czasów.Za Septimiusa Severa, jak poznać można na rzeźbach obu jego łukówrzymskich, zaczyna się już pewien upadek. Obniżenia tego nie możemyprzypisać Chrześcijanom, bo w początkach III. w. gdy upadek ten już sięzaczyna, byli oni jeś^cze nieliczni. Jak mogło to przeważnie ubogie zgromadzenie, kryjące się pod osłoną bractw pogrzebowych, obniżyć twórczośćbudowniczych, malarzy i rzeźbiarzy złotych dworów, cesarzy i możnychsenatorów rzymskich? Przy powierzchownem badaniu może się wprawdziewydać, że zabytki sztuki chrześcijańskiej niżej stoją od sztuki pogańskiej,lecz to pozorne mniemanie powstaje stąd, że wiele mamy zabytków pogańskich z czasu rozkwitu sztuki, a mało chrześcijańskich, gdyż Kościół niebyłjeszcze wtedy zbyt liczny, ale te zabytki, które posiadamy, nie ustępująw niczem pogańskim; więcej zaś mamy pozostałości z późniejszego okresu,1D Z IE J E S Z T U K I C H R Z E Ś C IJ A Ń S K IE J . [ Pobierz całość w formacie PDF ]