T 19 PIwZ Szubrycht T sieciocentryczność, Procesy informacyjne w zarządzaniu, materiały student Z-sem 12-13, ...
[ Pobierz całość w formacie PDF ]ZESZYTY NAUKOWE AKADEMII MARYNARKI WOJENNEJ
ROK XLV NR 4 (159) 2004
Tomasz Szubrycht
SIECIOCENRYCZNOŚĆ –
MITY I RZECZYWISTOŚĆ
STRESZCZENIE
Od kilkunastu lat ma miejsce swoista rewolucja informatyczna, która zmieniła oblicze
wielu dziedzin ludzkiego życia. Zmiany te nie ominęły również sfery militarnej. W latach dziewięć-
dziesiątych ubiegłego wieku admirał A. Cebrowski wprowadził pojęcie działań sieciocentrycznych.
Od tego czasu powstało wokół nich wiele stereotypów. Artykuł
jest próbą przedstawienia systema-
tyki pojęć i stereotypów związanych z Network
–
Centric Warfare (NCW) oraz weryfikacji naro-
słych mitów.
WSTĘP
Ostatnie kilkanaście lat ubiegłego wieku to gwałtowny rozwój informatyki,
który przejawiał się zarówno postępem technicznym, jak i powszechnością wyko-
rzystania informatyki w życiu codziennym. Trwające stulecie określane jest jako
wiek informatyczny lub rewolucja informatyczna i przyrównywane bywa często do
mającej miejsce w XIX wieku rewolucji industrialnej.
Wśród teoretyków myśli wojskowej panuje zgoda wobec stwierdzenia, że
charakter działań zbrojnych jest bezpośrednio związany z epoką, w której są one
prowadzone. Tym samym wiek informatyczny powinien mieć znaczący wpływ
na
działania
zbrojne,
a
wynik
konfrontacji
militarnej
w
erze
informatycznej
zale-
żeć w znacznym stopniu od efektywnego wprzęgnięcia informatyki na poszczegól-
nych szczeblach dowodzenia. W dotychczasowej historii to właśnie potrzeby sił
zbrojnych były głównym motorem napędowym rozwoju nowych, często nowator-
skich idei lub technologii, jednak w przypadku informatyki taką rolę odegrał sektor
cywilny.
Twórcą idei militarnego wykorzystania koncepcji Network Centric Warfare
(NCW) jest admirał A. Cebrowski. Ale pojęcie działań sieciocentrycznych przyspa-
143
Tomasz Szubrycht
rza wielu trudności. Nawet jej twórca twierdzi [4], że nie można jednoznacznie zde-
finiować prezentowanego problemu. W dostępnej literaturze brak jest definicji, któ-
ra akceptowana byłaby przez większość specjalistów zajmujących się tym
zagadnieniem. Wśród teoretyków myśli wojskowej panują w tej kwestii poważne
różnice zdań. Niektórzy uważają, że NCW nie jest koncepcją, a metodą prowadzenia
działań zbrojnych. Spotyka się to ze sprzeciwem innych, według których NCW nie
może być określana jako metoda prowadzenia wojny.
Trudno jest prezentować zagadnienie, które budzi takie kontrowersje już na
poziomie definiowania. Mimo tych rozbieżności, można stwierdzić, że sieciocen-
tryczność jest najbardziej odpowiednim pojęciem stworzonym dla opisu sposobu
organizacji i prowadzenia działań militarnych w wieku informatycznym. NCW nie
odnosi się jedynie do prostego zastosowania techniki informatycznej w siłach zbroj-
nych, ale również do stworzenia złożonego systemu, który może zrewolucjonizować
charakter przyszłych działań.
Wprowadzenie prezentowanej koncepcji do sfery militarnej jest ściśle zwią-
zane ze zwiększeniem efektywności zarządzania. Jednakże proste przekładanie do-
świadczeń lub rozwiązań wypracowanych przez firmy sektora cywilnego byłoby
zbytnim uproszczeniem. Podobnie błędna jest teza, że wypracowane rozwiązania
i zgromadzone doświadczenie sektora prywatnego są nie do zastosowania w siłach
zbrojnych (ze względu na ich specyfikę).
GENEZA
I
KONCEPCJA
DZIAŁAŃ
SIECIOCENRYCZNYCH
W erze informatycznej bogactwo państw [3, 4] jest coraz częściej utożsa-
miane z różnorodnymi formami informacji, a nie „klasycznymi” produktami prze-
mysłowymi. W przeszłości produkt był kojarzony raczej z mniej lub bardziej
przetworzonymi formami surowców naturalnych, współcześnie informacja i wła-
sność intelektualna zaczynają odgrywać coraz większą rolę w międzynarodowej
wymianie
gospodarczej.
Tym samym informacja – jej przepływ oraz przetwarzanie
–
staje się wymiernym dobrem, które może przyjąć jedną z trzech form: produktu,
surowca lub „swoistego paliwa”. W świecie wzrastającej konkurencji o sukcesie
gospodarczym decydują różnorodne czynniki, w tym: obniżenie kosztów własnych,
wzrost jakości i nowoczesności wytwarzanych produktów oraz ich globalna dystry-
bucja. Chcąc sprostać tym wyzwaniom, wiele międzynarodowych korporacji uświa-
domiło sobie rolę, jaką może odegrać w tych procesach informatyka. Pierwszymi,
którzy w praktyce handlowej na skalę globalną wykorzystali osiągnięcia informa-
144
Zeszyty Naukowe AMW
Sieciocentryczność – mity i rzeczywistość
tyczne, byli przedstawiciele IBM, Wal-Mart i Deutsche Morgan Grenfell. Dzięki
wprowadzeniu organizacji sieciocentrycznej firmy te zwiększyły o kilkadziesiąt
procent zyski oraz osiągnęły znaczną poprawę jakości obsługi klientów.
W przypadku działań militarnych identyfikowanie NCW jedynie jako „woj-
ny w sieci” jest poważnym błędem. Jej zasadniczą ideą jest maksymalizacja wyko-
rzystania dostępnych informacji w celu zwiększenia potencjału bojowego poprzez
ich dystrybucję do wszystkich potencjalnych odbiorców. NCW przedkłada przewa-
gę informacyjną nad przewagę militarną. Tym samym można stwierdzić, że jest
w o wiele większym stopniu stanem umysłu niż konkretnej rzeczywistości. Działa-
nia z zakresu sieciocentryczności odnoszą się do stworzenia takich warunków, by
każdy z uczestników mógł w łatwy i przystępny sposób uzyskać wiedzę o sytuacji
oraz by mógł sprostać zaistniałym wyzwaniom pola walki.
MITY
I
RZECZYWISTOŚĆ
NETWORK
CENTRIC
WARFARE
M. Barnett w artykule [2] przedstawia i analizuje różnorodne aspekty dzia-
łań sieciocentrycznych. We wstępie cytuje L. Harta: „Jedynym trudniejszym zada-
niem, od wprowadzenia nowych idei i pomysłów do myśli wojskowej, jest
porzucenie starego sposobu myślenia”.
Wypowiedź ta w całej rozciągłości odnosi się również do NCW. Wokół pre-
zentowanych zagadnień narosło wiele mitów i stereotypów. Poniżej przedstawione
zostaną te, które są najczęściej powielane i przedstawiane w publikacjach dotyczą-
cych działań sieciocentrycznych.
Mit pierwszy
Zwolennicy działania sieciocentrycznego uważają, że będzie ono miało bez-
pośredni wpływ na efektywność posiadanego potencjału militarnego. Takie założe-
nie jest prawdziwe tylko wówczas, gdy wdrażanie idei NCW będzie prowadzone
równolegle w ramach sojuszu lub w siłach zbrojnych potencjalnych sojuszników.
W systemach dowodzenia i łączności wielu państw ma miejsce systema-
tyczny postęp techniczny (informatyczny). Ma on jednak różny wymiar, charakter
lub kierunek. Najbardziej dynamiczny jest w USA, Izraelu i Japonii. Powoduje to,
że nawet bogate państwa (potencjalni sojusznicy tych państw) obawiają się, że utra-
cona zostanie kompatybilność systemów. Wprowadzenie idei NCW i przyjęcie
w pełnym wymiarze jej filozofii działań niesie ze sobą ryzyko „swoistej izolacji”,
4 (159) 2004
145
Tomasz Szubrycht
a tym samym ogranicza możliwość prowadzenia działań wielonarodowych lub so-
juszniczych. Spowodowane jest to brakiem kompatybilności sprzętowej i procedu-
ralnej, ale przede wszystkim różnicami natury mentalnej. Wynikają one z różnic
w procesie szkolenia, wymuszonych przez NCW.
Zasadniczym wymogiem przyszłego pola walki stanie się zdolność wejścia
do wspólnej sieci informatycznej lub informacyjnej i uzyskanie zobrazowania pola
walki. Brak takiej możliwości spowoduje, że element nie będzie ani producentem
(twórcą), ani odbiorcą (konsumentem) wspólnych baz danych i jako taki nie zostanie
przyjęty do „walczącej sieci”. Pomimo przedstawionych zastrzeżeń, błędem wydaje
się ewentualne porzucenie tej idei. Dotychczasowe działania przeprowadzone przez
Marynarkę Wojenną USA jednoznacznie potwierdziły bowiem wagę działań siecio-
centrycznych.
Mit drugi
Kolejnym błędem odnoszącym się do działań sieciocentrycznych jest przy-
jęcie założenia, że charakter przyszłych konfliktów będzie zbliżony do scenariuszy
„zimnowojennych”, tj. konfliktów państw znajdujących się na zbliżonym poziomie
rozwoju technologicznego.
Przeciwnicy NCW uważają, że ich efektywność będzie wysoka jedynie
w przypadku konfliktu o wysokiej intensywności, rozgrywającego się pomiędzy
przeciwnikami o zbliżonym potencjale militarnym (w tym potencjale informatycz-
nym). Tymczasem teoretycy twierdzą, że w okresie kilkunastu, a nawet kilkudzie-
sięciu lat środek ciężkości stanowić będą działania inne niż wojna (MOOTW),
w których niepewność, złożoność i chaos są normą. Uważają oni, że w przypadku
konfrontacji z przeciwnikiem, który nie posiada scentralizowanych systemów do-
wodzenia czy obiegu informacji, ofensywne działania z zakresu wojny informacyj-
nej będą mało efektywne.
Poglądy te dowodzą wąskiego rozumienia idei działań sieciocentrycznych,
tj. zawężania ich do taktycznego wykorzystania powiązań w relacji sensor – wyko-
nawca (strzelec). Powinno to ulec weryfikacji, jeśli przyjmiemy wieloaspektową
analizę realizowanej misji.
Stworzenie jednolitego obrazu sytuacji taktycznej jest szczególnie ważne
w przypadkach, w których chaos, niepewność, złożoność i wpływ czynników poza-
militarnych jest duży. Umożliwia on wypracowanie swoistego parasola ochronnego
sprzyjającego ograniczaniu niepożądanej i niekontrolowanej eskalacji napięcia czy
intensywności konfliktu.
146
Zeszyty Naukowe AMW
Sieciocentryczność – mity i rzeczywistość
Wielu specjalistów, szczególnie amerykańskich, twierdzi, że współczesne
systemy dowodzenia nie są przystosowane do efektywnej realizacji działań w ra-
mach MOOTW. Nie oznacza to, że NCW nie będzie w stanie zwiększyć tej efek-
tywności. Nie jest prawdą, że działania sieciocentryczne są nieodpowiednie dla
wykonywania zadań w ramach MOOTW. To raczej ich uczestnicy nie umieją
w pełni wykorzystać możliwości, jakie stwarza im ta koncepcja, nie potrafią bo-
wiem właściwie wykorzystać możliwości gromadzenia i analizy dostępnych infor-
macji. Bezsprzecznie należy pamiętać, że posiadanie pełnych i wiarygodnych
informacji pozwala lepiej ocenić każdą sytuację.
Mit trzeci
Era informatyczna sprawia, że przyszłe konflikty pomiędzy stronami o po-
dobnych potencjałach rozpoczynać się będą od próby wywalczenia przewagi w ob-
szarze zdobywania, przetwarzania, przekazywania i gromadzenia danych. Uzyskana
przewaga umożliwi przyspieszenie procesów decyzyjnych (lepszą finalną jakość
podejmowanych decyzji), co w efekcie doprowadzi do uzyskania przewagi w dzia-
łaniach zbrojnych.
Dla osiągnięcia powyższego niezbędna jest wiedza, w jaki sposób bezpiecz-
na transmisja informacji niejawnych, elektroniczne zobrazowanie pola walki w cza-
sie rzeczywistym i elektroniczne systemy kierowania środkami rażenia mogą
przyczynić się do osiągnięcia założonego celu.
100%
Uczestnik
dominujący
Przewaga
informacyjna
Uczestnik zdomi-
nowany
100%
Linia
czasu
Dokładność informacji
Rys. 1. Interpretacja przewagi informatycznej [1]
4 (159) 2004
147
[ Pobierz całość w formacie PDF ]