Trudny Sojusznik. Białoruś w polityce Rosji, Polityka energetyczna

[ Pobierz całość w formacie PDF ]
O
ÂRODEK
S
TUDIÓW
W
SCHODNICH IM.
M
ARKA
K
ARPIA
C e n t r e f o r E a s t e r n S t u d i e s
Prace OSW / CES Studies
OSW
S
TRUDNY „SOJUSZNIK”
CE
S
DIFFICULT ‘ALLY’
Belarus in Russia’s foreign policy
S T U D I E S
W a r s z a w a
w r z e s i e ƒ 2 0 0 8 /
W a r s a w
S e p t e m b e r 2 0 0 8
P R A C E
Wojciech onoczuk
BiałoruÊ w polityce Rosji
Copyright by Orodek Studiw Wschodnich
im. Marka arpia
Copyright by Centre for Eastern Studies
Redaktor / Editor
Anna abuszewska
Katarzyna Kazimierska
Opracowanie graficzne / Graphic design
Dorota Nowacka
Tumaczenie / Translation
OSW / CES
Wsppraca / Co-operation
Jim Todd
Wydawca / Publisher
Orodek Studiw Wschodnich im. Marka Karpia
Centre for Eastern Studies
ul. oszykowa 6a,
Warszawa / Warsaw, Poland
tel. / phone + 48 /22/ 525 80 00
fax +48 /22/ 525 80 40
Seria Prace OSW
zawiera materiay analityczne
przygotowane w Orodku Studiw Wschodnich
The ‘CES Studies’ series
contains analytical
materials prepared at the Centre for Eastern
Studies
Materiay analityczne OSW
mona przeczyta
na stronie
www.osw.waw.pl
Tam rwnie znale mona wicej informacji
o Orodku Studiw Wschodnich
The Centre’s analytical materials
can be found
on the nternet at www.osw.waw.pl
More information about the Centre for Eastern
Studies is available at the same web address
SSN 1642-4484
 Spis treÊci / Contents
TRUDNY „SOJUSZNIK”.
BiałoruÊ w polityce Rosji / 5
Wojciech onoczuk
Tezy / 5
Wst´p / 6
I. Miejsce Białorusi w polityce Rosji
i specyfika stosunków rosyjsko-białoruskich / 7
II. W cieniu „integracji”: stosunki polityczne / 8
III. Stosunki gospodarcze / 13
IV. Rosyjsko-białoruska współpraca w sferze bezpieczeƒstwa / 20
V. W stron´ nowego modelu stosunków / 24
DIFFICULT ‘ALLY’.
Belarus in Russia's foreign policy / 31
Wojciech onoczuk
Key points / 31
Introduction / 32
I. Belarus' position in Russian policy, and the specifics
of Russian-Belarusian relations / 33
II. Under the shadow of ‘integration’: political relations / 34
III. Economic relations / 39
IV. Russian-Belarusian cooperation in the security sphere / 45
V. Towards a new model of relations / 49
Tezy
1.
Stosunki rosyjsko-białoruskie znajdujà si´
w punkcie zwrotnym. Model wypracowany w os-
tatnich dziesi´ciu latach, oparty na retoryce inte-
gracyjnej bez realnej treÊci i subsydiowaniu gos-
podarki białoruskiej przez Rosj´, ulega szybkiej
redefinicji. Demonta˝ dotychczasowej formy sto-
sunków dwustronnych zapoczàtkowało podnie-
sienie przez Rosj´ w koƒcu 2006 roku cen surow-
ców energetycznych dla Białorusi. Dotrzymanie
ustalonego wówczas harmonogramu podwy˝ek
do 2011 roku skutkowaç b´dzie zmianà zasad re-
lacji gospodarczych Rosji i Białorusi, czego kon-
sekwencjà b´dzie wytworzenie si´ mi´dzy nimi
nowego modelu stosunków.
TRUDNY „SOJUSZNIK”.
2.
Kluczowym celem polityki Rosji wobec Miƒska
jest uzyskanie trwałej kontroli politycznej i eko-
nomicznej nad Białorusià. Moskwa dà˝y obecnie
do zwi´kszania swoich wpływów nie poprzez
prób´ reanimacji rosyjsko-białoruskiej integracji,
a przej´cie przez kapitał rosyjski kontroli nad
najwa˝niejszymi aktywami gospodarczymi. Reali-
zacja tego scenariusza oznaczałaby, ˝e BiałoruÊ
przy formalnym zachowaniu niepodległoÊci zo-
stałaby znacznie bardziej ni˝ obecnie uzale˝nio-
na gospodarczo od Rosji i nie mogłaby funkcjo-
nowaç odr´bnie od niej.
BiałoruÊ w polityce Rosji
Wojciech onoczuk
3.
Dà˝enie Rosji do gospodarczego i polityczne-
go zdominowania Białorusi napotykajà stanow-
czy opór Miƒska. W stosunkach rosyjsko-biało-
ruskich mo˝na obserwowaç nasilajàcy si´ kon-
flikt, który w pełni ujawnił si´ pod koniec 2006
roku. Re˝im Alaksandra Łukaszenki – przy za-
chowaniu retoryki integracyjnej i deklaracji o so-
juszu z Rosjà – broni si´ przed oddaniem kontroli
nad białoruskà gospodarkà firmom rosyjskim.
BezpoÊrednià odpowiedzià na ograniczanie rosyj-
skich subsydiów energetycznych stało si´ przy-
gotowywanie prywatyzacji cz´Êci białoruskich
przedsi´biorstw, w której kapitał rosyjski naj-
prawdopodobniej nie odegra dominujàcej roli.
4.
Współpraca w sferze bezpieczeƒstwa jest naj-
bardziej zaawansowanym, najmniej kontrower-
syjnym dla obu stron, jednym z najwa˝niejszych
dla Rosji wymiarów stosunków rosyjsko-biało-
ruskich. BiałoruÊ stanowi wa˝nà cz´Êç rosyjskie-
go systemu obrony, a struktury obronne obu
P r a c e O S W
 paƒstw ÊciÊle ze sobà współpracujà. Miƒskowi
udało si´ jednak nie dopuÊciç do przej´cia przez
Moskw´ pełnej kontroli nad białoruskimi siłami
zbrojnymi, która uniemo˝liwiałaby Białorusi
podejmowanie suwerennych decyzji w dziedzinie
obronnoÊci. Dwustronna współpraca wojskowa
jest regularnie wykorzystywana propagandowo
zarówno przez Rosj´, jak i BiałoruÊ w ich polityce
wobec Zachodu.
Rosja zacz´ła sygnalizowaç dà˝enie do zmiany
stosunków dwustronnych od obj´cia władzy przez
Władimira Putina w 2000 roku. Wobec wielokrot-
nie demonstrowanej przez BiałoruÊ niezgody na
rosyjski plan integracji (i zwiàzane z nim dà˝e-
nie do przej´cia kluczowych białoruskich aktywów
gospodarczych) Rosja si´gn´ła po najwa˝niejszy
instrument wpływu na Miƒsk: dostawy tanich
gazu i ropy, dzi´ki którym mo˝liwe było funkcjo-
nowanie zacofanej gospodarki białoruskiej. Na
przełomie 2006/2007 roku doszło do najpowa˝-
niejszego kryzysu w stosunkach rosyjsko-biało-
ruskich, wywołanego decyzjà Moskwy o podnie-
sieniu cen surowców energetycznych. Zapoczàt-
kowało to proces przechodzenia na zasady ryn-
kowe w rozliczeniach pomi´dzy Moskwà i Miƒ-
skiem.
Wst´p
BiałoruÊ zajmuje szczególne miejsce w polityce
Rosji, co wynika ze znaczenia geopolitycznego,
wojskowego i tranzytowego tego paƒstwa dla in-
teresów rosyjskich. Wpływy i pozycja Rosji w re-
gionie Europy Wschodniej w znacznym stopniu
zale˝à od tego, na ile silne sà rosyjskie wpływy na
Białorusi. Po 1994 roku, kiedy władz´ w Miƒsku
objàł Alaksandr Łukaszenka, zainicjowany został
proces rosyjsko-białoruskiej integracji.
Najwa˝niejsze pytanie, na które próbuje odpo-
wiedzieç niniejsza praca, dotyczy konsekwencji
tej decyzji Rosji dla przyszłoÊci stosunków ro-
syjsko-białoruskich. Czy znajdujà si´ one w punk-
cie zwrotnym? Do czego mo˝e doprowadziç uru-
chomiony proces ich ekonomizacji? Jakie sà cele
polityki rosyjskiej? Co zastàpi prowadzonà przez
Rosj´ po 1994 roku polityk´ „sponsorowania bia-
łoruskiego autorytaryzmu”? Wreszcie, jakie mogà
byç dalsze kroki Rosji wobec Białorusi?
Tekst został podzielony na pi´ç cz´Êci. Pierwsza
krótko przedstawia znaczenie i miejsce Białorusi
w polityce Rosji. Cz´Êç druga analizuje rozwój
rosyjsko-białoruskich stosunków politycznych,
w tym przede wszystkim problematyk´ stworze-
nia Paƒstwa Zwiàzkowego, znaczenie Białorusi
dla kontekstu rosyjskiej polityki wewn´trznej
i wpływ Rosji na polityk´ białoruskà. Cz´Êç trze-
cia prezentuje dwustronne relacje gospodarcze,
ze szczególnym uwzgl´dnieniem spraw energe-
tycznych. W cz´Êci czwartej przedstawiono stan
i perspektywy współpracy w sferze wojskowej.
Cz´Êç piàta zawiera konkluzje tekstu, próbuje
daç odpowiedê na pytanie o istot´ obserwowa-
nego przewartoÊciowania w stosunkach rosyjsko-
-białoruskich i prognozuje ich przyszły model.
Polityka Rosji wobec Białorusi opierała si´ w tym
okresie na dwóch głównych zało˝eniach. Po pier-
wsze, wspieraniu autorytarnych rzàdów Alaksan-
dra Łukaszenki, przez co Kreml zachowywał Bia-
łoruÊ w orbicie swoich wpływów politycznych
i uniemo˝liwiał wzrost zaanga˝owania innych
paƒstw. Niedemokratyczna BiałoruÊ miała bo-
wiem zamkni´tà drog´ na Zachód. Po drugie, Ro-
sja subsydiowała BiałoruÊ dostawami tanich
(znacznie poni˝ej cen rynkowych) surowców ener-
getycznych i umo˝liwiła bezcłowy dost´p biało-
ruskich towarów na swój rynek. BiałoruÊ stała
si´ w ten sposób swoistym „sponsorowanym au-
torytaryzmem” ze specyficznym modelem gos-
podarczym, który istnienie zawdzi´czał przede
wszystkim ekonomicznemu i politycznemu
wsparciu ze strony Rosji. JednoczeÊnie Moskwa
dà˝yła do zrealizowania kluczowego celu w poli-
tyce wobec Białorusi, tj. wyegzekwowania jej
zgody na przyj´cie rosyjskich warunków inte-
gracji, co
de facto
oznaczałoby inkorporacj´ tego
paƒstwa przez Federacj´ Rosyjskà. Białorusi
udało si´ jednak utrzymaç suwerennoÊç, a hasło
„integracja” stało si´ dla Alaksandra Łukaszenki
jedynie propagandowym Êrodkiem zachowania
preferencyjnego modelu stosunków z Rosjà.
P r a c e O S W
  [ Pobierz całość w formacie PDF ]
  • zanotowane.pl
  • doc.pisz.pl
  • pdf.pisz.pl
  • cs-sysunia.htw.pl